دلايل متنوعي وجود دارند كه مقاوم سازي ساختمان ويا مقاوم سازي سازه ها را تبديل به امري ضروري مي كنند. برخلاف تصورات مردم مقاوم سازي مختص سازه هاي قديمي نيست ولي بايد خاطر نشان كنيم كه مقاوم سازي سازه يا مقاوم سازي ساختمان معطوف به قدمت ساختمان نبوده و حتي به تكرار اتفاق افتاده است كه ساختماني قبل از اين كه مورد بهره برداري قرار بگيرد مورد مقاوم سازي قرار گرفته است. از اين رو دلايلي كه منجرب مي شود به دنبال يافتن يك روش مقاوم سازي باشيم را بايد به خوبي بشناسيم. به همين علت تلاش داريم كه دلايل نياز به مقاوم سازي يك ساختمان ويا مقاوم سازي سازه ها را در دو دسته عمده معرفي كنيم، هرچند قابل ذكر است كه ممكن است دلايل نياز به مقاوم سازي در برخي از پروژه هاي خاص در اين تقسيم بندي گنجانده نشده باشد.
براي درك دلايل نياز به مقاوم سازي پيشنهاد مي كنيم مقاله مقاوم سازي و بهسازي براي غير مهندسان را نيز مطالعه كنيد.
در زير نياز به مقاوم سازي به علت خطاهاي انساني و اشتباهات مهندسي را معرفي مي كنيم:
نياز به مقاوم سازي ساختمان به جهت خطاهاي طراحي:
عوامل موثر در اين خطا بسيار متنوع است. فراموش كردن يك بند آيين نامه، فرض اشتباه در مورد شرايط ساختمان و … در اين دسته گنجانده مي شود. آيا تابحال شده در ساختماني كه هنوز حتي بارهاي مرده به صورت كامل وارد نشده احساس خيز شديد و ترك هاي ريز در تير و دال مشاهده كنيد، آزمايش مقاومت بتن نتايج قابل قبولي داشته است، پس اشكال از كجا مي تواند باشد؟
نياز به مقاوم سازي ساختمان بعلت بروزنبودن آيين نامه ها:
هرچند اشتباه يا نقصان آيين نامه متوجه مهندس نمي شود ولي به هر حال با تغيير آيين نامه ها ساختماني كه تا ديروزِ نشر آيين نامه جديد ايمن محسوب مي شد ممكن است ديگر ايمن نبوده و نياز به ارتقا در مقاومت و شكل پذيري داشته باشد. اگر بخواهيم اين مساله را بهتر پوشش بدهيم زماني را كه در آيين نامه ها هيچ نشاني از الزامات لرزه اي وجود نداشت را بياد بياوريد. آيا اين ساختمان ها در زمان حاضر در مقابل نيروهاي محتمل كه اينجا زلزله است ايمن اند؟ آيا ساختمان هايي كه امروزه طراحي و ساخته مي شوند در مقابل بارهاي انفجار مقاوم اند؟ آيا در صورت نياز به حصول اطمينان از ايمني ساختمان در مقابل بارگذاري هاي جديد نياز به مقاوم سازي پيش نخواهد آمد؟ يا از طرف ديگري آيا طيف هاي خطر بر اساس واقعيت زمين ساختي محل احداث سازه معرفي شده اند يا آيين نامه ها هنوز از كمبود اطلاعات لرزه اي رنج مي برند؟
نياز به مقاوم سازي ساختمان بعلت مشكلات اجرايي:
شايد مهمترين زنجيره در ساخت يك ساختمان مجريان باشند. بر خلاف اينكه مهندس طراح به راحتي تا چندين رقم اعشار در محاسبات را در كنترل و اختيار خود دارد، داشتن دقت نظر در مراحل اجراي ساختمان كار دشواري است. خطا مي تواند در مراحل آرماتوربندي، قالب بندي، بتن ريزي، عمل آوري، اندازه گذاري ها، شاقول كردن و … اتفاق بيافتد. يكي از دلايل نياز به مقاوم سازي از اين رو اتفاق خطاهاي اجرايي در مراحل ساخت است.
در زير نياز به مقاوم سازي با خطاهاي غير انساني را معرفي مي كنيم:
مقاوم سازي بعلت مغايرت مشخصات مصالح استفاده شده با مقادير فرض شده:
تغيير مقادير مشخصات مصالح بكار رفته در ساختمان نسبت به مقادير طرح بسيار رواج دارد. اين خطا هم در سازه هاي بتني و هم در سازه هاي فولادي رواج دارد. اگر قطعات سازه هاي فولادي در كارگاه توليد شوند و با كنترل بالا نصب شوند به ندرت خطاي بزرگي بين مقادير مشخصات طرح و واقعي رخ مي دهد. بر خلاف فولاد كه ماده اي همگن است و با در نظر گرفتن توليد دقيق كارخانه اي به ندرت تغيير در مقاومت پيش فرض آن صورت مي پذيرد، بتن از نا همگني مصالح رنج مي برد. عمليات اختلاط، حمل، بتن ريزي و نگه داري در نهايت موجب توليد مصالحي با مشخصات مكانيكي پراكنده مي شود. هرچند آيين نامه هاي بين المللي و ملي بتن تلاش داشته اند تا با تعريف مقادير آماري حاشيه اطمينان براي ساخت اين ساختمان ها را حفظ كنند، ولي براي مثال در بسياري از موارد مقادير مقاومت فشاري بتن كمتر از مقدار مشخصه در نظر گرفته شده براي سازه است و به عبارت عاميانه تر مقاومت بتن جواب گو نيست. در بسياري از اين موارد نهايتاً دو راه براي تصميم گيرنده باقي مي ماند، تخريب يا مقاوم سازي.
مقاوم سازي ساختمان بعلت اضمحلال مصالح و خوردگي:
مصالح فولادي تقريبا در تمام سازه هاي ساختماني امروزي حضور دارند (يا به شكل مقاطع فولادي و يا مدفون در بتن يا مصالح بنايي). همچنين لازم به ذكر است كه ساليانه مقدار بودجه سنگيني براي نگهداري اين سازه ها اختصاص داده مي شود. در تصاوير زير نمونه هايي از خوردگي در سازه هاي بتني را مشاهده مي فرمائيد.